W razie zaskarżenia postanowienia co do istoty sprawy

Skarga kasacyjna przysługuje do Sądu Najwyższego od wydanego przez sąd drugiej instancji postanowienia co do istoty sprawy, a w sprawach o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami i dział spadku, jeśli wartość przedmiotu zaskarżenia nie jest niższa niż 150000 zł (art. 5191 § 2 i 4 pkt 4 k.p.c.). W odniesieniu do postanowienia sądu drugiej instancji, którym oddalona została apelacja uczestnika wartość przedmiotu zaskarżenia skargą kasacyjną może być albo taka sama, jak w apelacji albo niższa, jeśli skarżący adwokat z łodzi częściowo uznał racje sądu odwoławczego lub zrezygnował z części swoich pretensji. Nie jest natomiast możliwe określenie tej wartości na kwotę wyższą od wskazanej w apelacji, ponieważ zakres zaskarżenia nie może być szerszy.

Obowiązek wskazania wartości przedmiotu zaskarżenia tak w apelacji (art. 368 § 2 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.), jak i w skardze kasacyjnej (art. 3984 § 2 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.) stanowi wymóg formalny tych pism. Powinna być ona odniesiona do wartości dzielonego majątku, ustalonego przez sąd (art. 684, art. 567 § 3 k.p.c.), a prawidłowość wypełnienia tego obowiązku podlega kontroli sądu drugiej instancji i Sądu Najwyższego (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2001 r. IV CZ 20/01, niepubl., 21 listopada 1002 r. I CZ 152/01, niepubl.). Utrwalone zostało w orzecznictwie stanowisko, że w razie zaskarżenia postanowienia co do istoty sprawy w sprawie o podział majątku wspólnego i dział spadku wartość przedmiotu zaskarżenia wyznacza nie wartość całego dzielonego majątku, ale wartość konkretnego interesu (roszczenia, żądania) lub składnika majątkowego, którego środek odwoławczy dotyczy i z reguły nie może przekraczać wartości udziału należącego do uczestnika (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2009 r. IV CSK 107/09, niepubl.). Jeżeli uczestnik podważa zasadę podziału, objęcie lub nieobjęcie orzeczeniem poszczególnych rzeczy lub praw albo rozliczenie nakładów wartość przedmiotu zaskarżenia może być wyższa niż wartość jego udziału (por. postanowienie z dnia 12 lipca 2007 r. III CSK 177/07, niepubl. i powołane już z 3 czerwca 2009 r. IV CSK 107/09).
W apelacji wnioskodawczyni domagała się wyłączenia z majątku wspólnego środków zgromadzonych na rachunkach bankowych w wysokości 14367,68 zł, ponieważ stanowią jej majątek odrębny, zaliczenia na przypadający uczestnikowi udział w spadku dalszej kwoty tytułem kosztów utrzymania i wychowania w wysokości 2047 zł i połowy wartości nieruchomości położonej przy ul. K. w wysokości 39000 zł, uwzględnienia jako długu obciążającego spadek dalszej kwoty związanej z pochówkiem spadkodawcy w wysokości 6103 zł, przyznania jej na własność jednej działki położonej przy u. S. i udziału w drugiej działce, których wartość określona została na 43100 zł oraz zasądzenia na jej rzecz od uczestnika postępowania tytułem wyrównania udziału i długów spadkowych 31408,21 zł zamiast 12.982,48 zł. Zliczenie tych wartości daje sumę 123533,41 zł, ale uwzględnienia wymagało, że interes wnioskodawczyni nie sięga tej kwoty. Wydatki związane z pochówkiem spadkodawcy w jednakowym stopniu obciążają udziały spadkowe, mieszczą się w kwocie 31408,21 zł. Żądanie przyznania jej wymienionych nieruchomości zmieni relacje dotyczące dopłat. Wobec tego zaakceptowanie wskazanej przez nią w apelacji wartości przedmiotu zaskarżenia na kwotę 117609 zł, chociaż nie było wynikiem dokładnego wyliczenia, to nie naruszało jej interesu, skoro nie było podstaw do uznania, że przekroczy 150000 zł. Określenie w skardze kasacyjnej wartości przedmiotu zaskarżenia na kwotę 154.414 zł było błędne, zaś dążenie w zażaleniu do objęcia tą wartością jej udziału w majątku spadkowym oraz przyznania jej nieruchomości bez dopłat na rzecz uczestnika postępowania nie znajduje uzasadnienia. Zarówno w skardze kasacyjnej, jak i w zażaleniu wnioskodawczyni nie dokonała wyliczenia, z którego miałaby wynikać określona przez nią wartość oraz przyczyny jej zmiany w stosunku do apelacji. W tej sytuacji ustalenie wartości przedmiotu zaskarżenia na kwotę wskazaną w apelacji odpowiada prawu.
Z powyższych względów zażalenie jako pozbawione uzasadnionych podstaw podlegało oddaleniu w oparciu o art. 3941 § 3 w związku z art. 39814 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.
Podzielenie stanowiska Sądu Okręgowego co do niedopuszczalności skargi kasacyjnej czyni bezprzedmiotowymi rozważania dotyczące przyczyn oddalenia wniosku o zwolnienie wnioskodawczyni od kosztów sądowych.